Poklek R., (2006a), Wpływ aktywności fizycznej na poziom agresji młodocianych przestępców [w:] Edukacja Prewencja Resocjalizacja. Z problematyki zagrożeń bezpieczeństwa dzieci iRola neuroprzekaźników Od dawna szukano odpowiedzi na pytanie: skąd się biorą zachowania agresywne, co je determinuje i jak z nimi postępować. Nauka dostarcza wielu argumentów przemawiających za biologicznym uwarunkowaniem agresji. W zachowaniu agresywnym są zaangażowane specyficzne podtypy receptorów oraz neuroprzekaźniki, takie jak: serotonina, dopamina oraz kwas γ-aminomasłowy. Interakcja serotoniny z innymi systemami oraz układem zwrotnym serotoniny, dopaminy, kwasu gamma-aminomasłowego oraz takich peptydów, jak: opioidy, wazopresyna, oksytocyna, jest istotna w kontroli zachowań agresywnych (Miczek i in., 2002). Jak poziom serotoniny wpływa na agresywność? Związek pomiędzy zachowaniami agresywnymi a poziomem serotoniny nie jest prosty. Dogmatem pomiędzy serotoniną a agresją podanym przez Oliviera i Oorschota (2005) jest hamowanie agresji przez serotoninę. Podkreślają oni (powołując się na badania Coccaro, 1989), że agresja ofensywna jest pozytywnie związana z aktywnością serotoninergiczną, odwrotna relacja zaś istnieje pomiędzy aktywnością serotoninergiczną a impulsywną agresją o charakterze przemocowym. Lewis (2002) podaje korelację pomiędzy wysokim poziomem serotoniny we krwi a agresywnością, zaś Goveasa i współpracownicy (2004) wykazali odwrotną korelację pomiędzy agresją a poziomem serotoniny we krwi u osób z zaburzeniami osobowości, co według autorów może odzwierciedlać podobną zmianę w centralnym systemie serotoninergicznym. Goveasa i współpracownicy (2004) podają również istnienie pozytywnej korelacji pomiędzy agresywnością jako cechą (wysoką lub niską) a stężeniem serotoniny i kwasem 5-hydroksyindolooctowym w płynie mózgowo-rdzeniowym. Badania genetyczne nad polimorfizmem genu hydroksylazy tryptofanowej (Asberg, Forslund, 2000) dowiodły, że poziom metabolitu serotoniny − kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5-HIAA) w płynie mózgowo-rdzeniowym jest niższy u przestępców. Badania kliniczne u pacjentów z zaburzeniami osobowości (Bond, 2005) wykazały skuteczność leków antydepresyjnych podnoszących poziom serotoniny na redukcję drażliwości i agresji impulsywnej. Według Lewisa (2002), poziom serotoniny może być wskaźnikiem każdego rodzaju psychopatologii, która nieraz jest wyrażana przez agresywność. Poziom serotoniny a samookaleczenia Ważnym aspektem zachowań agresywnych są samouszkodzenia. Oqendo i Mann (2001) wykazali, że napięcie serotoninergiczne również wydaje się mieć wpływ na dokonywanie samookaleczeń. Goveasa i współpracownicy (2004) zaznaczają, że zachowania suicydalne są powiązane z niskim funkcjonowaniem serotoninergicznym. Wint i Shapira (2004) uważają, że aktywność opioidów i dopaminy wpływa pobudzająco na biologiczny układ nagrody, który wzmacnia zachowania o charakterze autoagresji. Zobacz też: Serotonina - sługa dwóch panów „Model mysi” W ostatnim czasie badania nad biologią agresji intensywnie się rozwijają. Istnieje tzw. model mysi – u samców myszy pozbawionych genu oksydazy monoamin A występuje między innymi zwiększony poziom agresji. Przeprowadzone badania u ludzi wykazują korelację zachowań antyspołecznych z wariantami tego samego genu ze zmniejszeniem stężenia tego enzymu (Bartnik, 2004). Nelson i Chiavegatto (2001) wykazali w swoich badaniach, że niedobór monoaminooksydazy typu A (MAOA) powodował mutację punktową genu kodującego korelującego z agresją impulsywną u kilku mężczyzn z rodziny holenderskiej. Czy agresja jest dziedziczna? Kolejnym ważnym aspektem w rozważaniach nad zachowaniami agresywnymi jest udział czynników genetycznych w stałości/zmienności tych zachowań. Argumentami przemawiającymi za genetycznym uwarunkowaniem zachowań agresywnych są duża stałość tych zachowań w trakcie życia pomimo zmieniających się warunków sytuacyjnych oraz wczesne pojawienie się różnic indywidualnych w poziomie agresywności (Wojciszke, 2002). Tego samego zdania jest Krahne (2006), zaznaczając, że różnice indywidualne w agresji pozostają zasadniczo trwałe od dzieciństwa do wczesnej dorosłości. Jednak niewielka, lecz znacząca grupa agresywnych dzieci traci z wiekiem tę cechę, natomiast u innych występuje późny przypływ agresywności bez wcześniejszego okazywania zachowań agresywnych. W badaniach Beijsterveldta (2003) znajdujemy potwierdzenie na podłoże genetyczne zachowań agresywnych – ma one większe znaczenie u chłopców, u dziewcząt zaś ważniejsze w rozwoju zachowań agresywnych były wpływy środowiskowe. Średnio czynniki genetyczne wyjaśniają 65% stałość zachowań agresywnych (odpowiednio 50% dla dzieci w wieku 3−7 lat oraz 91% dla dzieci w wieku 10−12 lat). Zmiany w mózgu W badaniach dotyczących agresji istotna jest aktywność struktur mózgu. Rohlfs, Ramírez (2006) wykazali, że ze złością i agresją związana jest lewostronna przedczołowa aktywność. U osób po próbie samobójczej istnieje funkcjonalna niewydolność prawej półkuli kompensowana przez przesunięcie procesów informacyjnych do lewej półkuli. To odkrycie sugeruje istnienie korelacji pomiędzy asymetrią mózgu a agresją. Przerwanie połączenia kora przedczołowa – hipokamp może w rezultacie powodować wzrost impulsywności, odhamowanie, brak dyscypliny oraz zachowania antyspołeczne. Zobacz też: Jak się objawia autoagresja? Fragment pochodzi z książki Psychopatologia okresu dorastania Wioletty Radziwiłłowicz i Anity Sumiły (wydawnictwo Impuls, Kraków 2006). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna u redakcji. Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem! W przypadku agresji patologicznej powinno się zapewnić nastolatkowi opiekę lekarską. Jeżeli zdiagnozowano u niego problem psychiczny lub neurologiczny (na przykład epilepsję, depresję itp.), odpowiednia opieka medyczna pomoże zmniejszyć poziom agresji. 4. Umowa co do zachowania. Rodzice mogą spróbować zawrzeć ustną umowę z
Przekwitanie dotyka nie tylko kobiety. Mężczyźni również mogą cierpieć na dolegliwości, związane ze zmianami hormonalnymi. Najprostszym sposobem, żeby sprawdzić czy menopauza lub andropauza już cię dopadły są testy domowe, które pozwalają samodzielnie sprawdzić poziom hormonów. Jak sprawdzić czy to już menopauza lub andropauza? Spis treściAndropauza: mężczyzna też przekwitaDomowy test menopauzalnyDomowy test na andropauzę Objawy menopauzy są powszechnie znane. Wszyscy wiedzą, że od tego momentu kobieta nie może już mieć dzieci, jest często nerwowa, cierpi na uderzenia gorąca, bezsenność, zmęczenie, depresję, drażliwość i spadek libido. Ale kto wie, jakie są objawy andropauzy? U mężczyzn niestety nie ma wyraźnego wskaźnika, że zaczął się okres andropauzy, tak jak w przypadku kobiet (menopauza oznacza przecież ostatnią miesiączkę). Andropauza: mężczyzna też przekwita Andropauza nie objawia się tak spektakularnie i jednoznacznie jak menopauza, co jednak nie oznacza, że jest tak trudna do zdiagnozowania. Mężczyźni w tym okresie mogą u siebie zauważyć: nerwowość, zburzenia snu i pamięci, łatwe męczenie się, skłonność do depresji, uderzenia gorąca, przyrost tkanki tłuszczowej, bóle kostno-stawowe, obniżenie nastroju i zadowolenia z życia, dodatkowo problemy z erekcją, spadek pożądania seksualnego i ogólnie obniżenie zadowolenia z życia seksualnego. Często te objawy uznawane są po prostu za normalne objawy starzenia się. Jednak jeszcze częściej mężczyźni po prostu w ogóle nie chodzą do lekarza, nie informują go o tym, że cokolwiek im dokucza. Tym bardziej rzadko, który z panów zdaje sobie sprawę, że objawy andropauzy można łagodzić, stosując odpowiednią terapię hormonalną. Menopauza i andropauza to nie choroba. Dokuczliwe objawy można łagodzić, a wchodzenie w ten etap życia to nie powód do wstydu. Najważniejsze to mieć świadomość zachodzących zmian i regularnie kontrolować stan swojego zdrowia. Oprócz wielu preparatów, suplementów diety, leków łagodzących objawy menopauzy i andropauzy, warto również zainwestować w badania kontrolne. Domowy test menopauzalny Dla kobiet w okresie okołomenopauzalnym niezwykle pomocny może okazać się test menopauzalny (np. Menopauza Test, Climea). Wykrywa on hormon FSH, umożliwiając stwierdzenie, czy ostatnia miesiączka w życiu kobiety już wystąpiła. W okresie poprzedzającym menopauzę i 12 miesięcy po jej wystąpieniu, znaczna ilość kobiet doświadcza przykrych dolegliwości, zanikają również funkcje rozrodcze - wygasa czynność jajników, co powoduje spadek produkcji żeńskich hormonów płciowych, głównie estrogenów. Jednocześnie w organizmie kobiety zwiększa się produkcja hormonu folikulotropowego FSH. Dlatego właśnie określenie poziomu FSH może być pomocne przy diagnozowaniu okresu przekwitania. Domowy test na andropauzę Z kolei mężczyźni w okresie andropauzalnym mogą rozwiązać kwestionariusz Morleya. Składa się on z dziesięciu pytań, które pozawalają wstępnie rozpoznać przekwitanie u mężczyzn. >>>ROZWIĄŻ TEST NA ANDROPAUZĘ<<< Jednak ostateczne rozpoznanie może postawić lekarz. Złotym standardem w diagnostyce niedoboru androgenów jest badanie krwi - pomiar wolnego testosteronu.
Kwestionariusz Agresji Bussa-Warrena (2000) Wersja AQ z 2000 roku składa się z 34 pozycji mierzących pięć czynników: agresję fizyczną, agresję werbalną, gniew, wrogość i agresję pośrednią. Posługuje się 5-punktową skalą Likerta, podobnie jak wersja z 1992 r., choć opis skal odpowiedzi zmienia się na „wcale nie jak ja” i
Trafiłeś/-aś prawdopodobnie na tę stronę ponieważ podejrzewasz u siebie lub kogoś na kim Ci zależy trudności ze spektrum autyzmu. Test AQ jest skutecznym narzędziem przesiewowym w diagnozie ASD. Może być używany przez młodzież i dorosłe osoby jak i wypełniany przez rodziców w imieniu swych synów/ testu znanego jako Autism Quotient lub AQ Test jest Simon Baron-Cohen i naukowcy z Cambridge Autism Research Centre. Celem testu jest szybkie wyłonienie osób do formalnego procesu diagnostycznego w kierunku spektrum autyzmu. Wypełnienie testu zajmuje ok. 7min. Obejmuje stwierdzenia z różnych obszarów życia danej osoby: komunikacji, kontaktów społecznych, wyobraźni, zwracania uwagi na szczegóły i tolerancji na zmiany. Te aspekty są głównymi wyznacznikami diagnozy ze spektrum koniec testu uzyskasz wynik, który może być użyty do określenia prawdopodobieństwa spektrum autyzmu. Ważne by wiedzieć, że wynik Testu AQ nie zastępuje formalnej diagnozy nozologicznej a jedynie wykazuje potrzebę kontaktu z zespołem jesteś gotowy/-a, wypełnij test. Autorem testu znanego jako Autism Quotient lub AQ Test jest Simon Baron-Cohen i naukowcy z Cambridge Autism Research Centre. Celem testu jest szybkie wyłonienie osób do formalnego procesu diagnostycznego wą kierunku spektrum autyzmu. Wypełnienie testu zajmuje ok. 7min. Obejmuje stwierdzenia z różnych obszarów życia danej osoby: komunikacji, kontaktów społecznych, wyobraźni, zwracania uwagi na szczegóły i tolerancji na zmiany. Te aspekty są głównymi wyznacznikami diagnozy ze spektrum autyzmu. Na koniec testu uzyskasz wynik, który może być użyty do określenia prawdopodobieństwa spektrum autyzmu. Ważne by wiedzieć, że wynik Testu AQ nie zastępuje formalnej diagnozy nozologicznej a jedynie wykazuje potrzebę kontaktu z zespołem diagnostycznym. Jeśli jesteś gotowy/-a, wypełnij test.Fale upałów mają ogromny wpływ nie tylko na nasze zdrowie fizyczne, ale i psychiczne. Odwodnienie, majaczenie i omdlenia. Ostatnie badania sugerują co najmniej 10% wzrost liczby pacjentów na szpitalnej izbie przyjęć w dni, w których temperatury osiągają lub przekraczają górne 5% normalnego zakresu temperatur dla danej lokalizacji.
agresji. Agresja – nie jest rywalizacją bo rywalizacja jest postawą, nie jest tez gniewem, bo gniew jest emocją. Jest zachowaniem, którego celem jest sprawienie drugiej osobie przykrości. Agresja wroga – jest zachowaniem, którego intencja jest wyrządzenie drugiej osobie krzywdy. Agresja instrumentalna – jest to takie zachowanie, kiedy działanie może wyrządzić krzywdę, lecz intencją tego działania jest inne określone zachowanie np. zdobycie punktu. Asertywność – obejmuje te zachowania, które wydają się agresywne, ale nie wyrządzają nikomu krzywdy. Atak na rywala z głośnymi okrzykami, jednak bez intencji atakowania go osobiście. Np. w sportach bezkontaktowych jak tenis, czy siatkówka. Intencja jest zdobycie przewagi nad przeciwnikiem, a nie zranienie go. a) Agresja dopuszczalna i niedopuszczalna: - agresja dopuszczalna – występuje wówczas, gdy jest przejawem agresji instrumentalnej – bokser wpada w złość, która motywuje go do działań, jednak nadal trzyma się reguł. - agresja niedopuszczalna – jest przejawem agresji wrogiej – kiedy ten sam bokser pod wpływem złości przestaje przestrzegać reguł. b) Związek między agresja, a aktywnością sportową – agresja jest jedną z 10 cech osobowości łączonych z sukcesem w sporcie – „mili faceci nie wygrywają” – jednak w stwierdzeniu tym należy uznać za czynnik przewodzący asertywność, a nie agresję. W ostatnim okresie wraz ze wzrostem zawodowstwa w sporcie (i idącymi za tym gratyfikacjami finansowymi) odnotowano wzrost agresji instrumentalnej. Z badań przeprowadzonych na drużynach hokeju na lodzie, gdzie jest najwięcej fauli wynika, że łączny czas kar uzyskiwanych przez drużynę nie współgra z jej wynikami w sporcie. Wynika z tego, że agresja może przynieść korzyści drużynie, lecz gniew związany z agresją wrogą jest bezproduktywny, gdyż ujemnie wpływa na koncentracje i podejmowanie decyzji. agresji: a) Teoria instynktów – instynkt – wrodzona skłonność do zachowania się w określony sposób. Zgodnie z Freudowską teoria rodzimy się wyposażenie w dwa instynkty (popęd śmierci –tanatos; popęd życia –eros). Popęd śmierci wywołuje u nas skłonności agresywne. Agresji nie możemy wyeliminować z naszego życia, jednak możemy ją regulować. Sport przez wielu uznawany jest za zdrowy sposób wyrażania popędu śmierci. Piłka nożna z uwagi na fakt, iż wykorzystuje kopanie uznawana jest za dyscyplinę cywilizującą poprzez przekształcanie konstruktywne działań aresywnych. Etologia – uznaje, że człowiek rozwinął w sobie popęd do walki. Ewolucja odbywa się drogą selekcji i dlatego agresja jest cechą służącą przetrwaniu, czyli zwiększa jego prawdopodobieństwo. Sport więc może spełniać społeczną funkcję neutralizowania destrukcyjnych popędów. Ocena teorii instynktów – nie ma jednoznacznych dowodów, że agresja jest wrodzona, czy wyuczona. Obala teorię instynktów fakt, że w różnych kulturach występuje różny poziom agresji. b) Teoria społecznego uczenia się – twierdzi, że agresja jest wyuczona drogą naśladownictwa i wzmocnienia czyli, że naśladując inne zachowania i widząc, że przynosi to korzyść przejawiamy takie zachowania. Dzieci widząc zachowania agresywne w sporcie i występujące po nich wzmocnienia pozytywne (zdobyte punkty, nagrody, owacje) przejmą je. Ale widząc zachowania asertywne mogą je źle zinterpretować – nie znając przepisów - i odebrać jako agresywne. Występują 4 aspekty agresji, które można wyjaśnić za pomocą teorii społecznego uczenia się: - jak być agresywnym; - kto jest odpowiednim celem agresji; - jakie działania wymagają agresywnej reakcji; - w jakich sytuacjach agresja jest dopuszczalna. I właśnie na podstawie obserwacji możemy nauczyć się faulować, wybrać ofiarę faulu, dowiedzieć się co należy zrobić i w jakich okolicznościach najlepiej kogoś sfaulować. Skoro agresja wynika z teorii społecznego uczenia się to znaczy, że możemy ją modelować przez stosowanie nagród i kar. Ocena teorii społecznego uczenia się – skoro teoria społecznego uczenia się określa jego występowanie, to gdzie jest jej początek. Zwierzęta żyjące w odosobnieniu również przejawiają zachowania agresywne. Teoria społecznego uczenia się nie bierze pod uwagę faktu, że sztuki walki łagodzą zachowania agresywne. c) Hipoteza frustracji agresji – zgodnie z jej założeniem agresja wynika z frustracji. Określono jednak, że frustracja rodzi tylko złość, natomiast samą agresję rodzi frustracja nieoczekiwana lub przyczyna jej postrzegana jako nieuczciwa. Ocena frustracji agresji – frustracja może stać się głównym powodem agresji w sporcie, kiedy w momencie gry drużyna zaczyna przegrywać, szczególnie, gdy zawody mają duże znaczenie, lub jeżeli przegrywają niesprawiedliwie. Wnioski – na poziom agresji mogą wpływać wszystkie trzy teorie agresji. sytuacyjne wywołujące agresję w sporcie: CZYNNIK ZWIĄZEK Z AGRESJĄ TEMPERATURA POZYTYWNY PRAWDOPODOBIEŃSTWO ODWETU NEGATYWNY RÓŻNICA PUNKTÓW POZYTYWNY POZYCJA W LIDZE NEGATYWNY KORZYSTNY WYNIK NEGATYWNY WROGOŚC KIBICÓW POZYTYWNY AGRESJA PRZECIWNIKÓW POZYTYWNY sport nasila, czy redukuje agresję – zgodnie z teorią instynktów i frustracji agresji sport łagodzi agresję, gdyż ćwiczy nam się lepiej, gdy jesteśmy sfrustrowani lub zdenerwowani. Jednak teoria społecznego uczenia się mówi, że trenowanie sportów agresywnych modeluje zachowania agresywne. Nowe badania zaprzeczają temu, ponieważ trenowanie sztuk walki które charakteryzuje się negatywnym związkiem wrogości (tendencją do zachowania agresywnego) i czasem trwania treningu. Różnica ta znajduje również potwierdzenie w relacji agresja, a reprezentowany poziom sportowy. Im wyższy poziom, tym wyższa kultura i mniej agresji. a) Efekt widowni – o ile sport pomaga w rozładowywaniu agresji zawodników, to w kibicach jest jej powodem. Częściej ona występuje wśród kibiców sportów kontaktowych. Teoria instynktów tłumaczy, że oglądanie zachowań agresywnych rodzi takie zachowania bez możliwości ich rozładowania. Teoria frustracji twierdzi, że ludzie wpadają w frustrację nie mogąc pomóc przegrywającemu zawodnikowi. Teoria społecznego uczenia się natomiast stwierdza, że obserwowanie zachowań agresywnych zawodników wyzwala w nas agresję. agresji. a) Karanie – musi następować bezpośrednio po zachowaniu agresywnym i musi być surowsza niż gratyfikacje płynące z zachowania agresywnego. Należy je stosować u młodych sportowców, którzy nie zdążyli jeszcze uzyskać wzmocnień pozytywnych po zachowaniach agresywnych. Kara również może służyć jako środek zapobiegawczy, kiedy świadek kary wie, że działanie agresywne nie popłaca. b) Katharsis – pozbycie się negatywnych emocji, redukuje potrzebę agresji. Sport jest doznaniem katartycznym, czyli, ze długotrwały trening obniża chęć agresji. Jednak efekt ten jest przejściowy, gdyż kilka godzin po treningu, spotykając coś, co nas rozgniewało znowu poczujemy złość. c) Modelowanie ról społecznych – wskazywanie dzieciom modeli nieagresywnych, aby czerpały przykłady dobre. d) Zawieranie kontraktów – sportowcy podpisując kontrakty są zobowiązani do hamowania niektórych zachowań. Warunki kontraktu są omawiane wspólnie z trenerem, zawodnikiem i psychologiem. Jednak umowa ma jasno określać jakie zachowania są zakazane i jakie grożą za to konsekwencje. e) Grupy radzenia sobie ze złością – terapia grupowa, której celem jest poznanie złości i radzenia sobie z nią. Jedne grupy – psychoanalityczne podkreślają wagę badania złości, inne od razu strategii kontrolowania jej. Mecze na żywo
agresji na własną osobę jest hamowanie agresji kierowanej na zewnątrz. Akty samobójcze mogą być spowodowane przeniesieniem agresji w for- mie zas tępczej na sw oją osobę, n p. osadzony w Newsletter Podaj swój adres e-mail, jeżeli chcesz otrzymywać informacje o nowościach i promocjach. Opis autorzy: Urszula Sajewicz-Radtke, Bartosz M. Radtke, Dorota Kalka kategoria narzędzia: TP sposób badania: badanie indywidualne, badanie grupowe diagnozowany obszar: poziom agresywności grupa wiekowa: 13;00-16;11 użytkownicy: psycholodzy, pedagodzy szkolni (przy ścisłej współpracy z poradnią psych-ped.) Kwestionariusz przeznaczony jest do pomiaru agresywności młodzieży gimnazjalnej, w oparciu o pięć wymiarów: Agresja bezpośrednia Agresja pośrednia Agresja werbalna Opozycyjność Drażliwość Narzędzie składa się z podręcznika, arkuszy kwestionariusza oraz foliowego klucza do oceny odpowiedzi. Test przeznaczony jest do diagnozy poziomu agresywności uczniów gimnazjów. W przypadku prowadzenia badań grupowych może być wykorzystywany jako narzędzie pomocne w konstruowaniu szkolnych programów profilaktycznych i wychowawczych. Narzędzie przeznaczone jest również do monitorowania poziomu agresywności w grupach klasowych. Testem mogą posługiwać się pedagodzy szkolni (przy ścisłej współpracy z psychologiem z poradni psychologiczno-pedagogicznej) oraz psycholodzy. qn0Iez8. 183 186 175 460 220 424 265 298 51